อรรถกถาวัสสสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในวัสสสูตรที่ 7 ดังต่อไปนี้ :-
บทว่า เนมิตฺตา ได้แก่ นักพยากรณ์ [หมอดู]. บทว่า เตโชธาตุ
ปกุปฺปติ ได้แก่ กองของไฟใหญ่เกิดขึ้น. บทว่า ปาณินา อุทกํ
ปฏิจฺฉิตฺวา ได้แก่ เอามือกว้างประมาณ 300 โยชน์ รับน้ำที่ตั้งขึ้นตามฤดู.
บทว่า ปมตฺตา โหนฺติ ได้แก่ เป็นผู้ประมาท คือ ปราศจากสติ เพราะ
มัวเมาในการเล่นของตนเสีย. จริงอยู่ เมื่อพวกเขามีจิตคิดว่า พวกเราจะเริงฤดี
ของตน ฝนย่อมตก แม้มิใช่ฤดูกาล เพราะไม่มีจิตคิดอย่างนั้นฝนจึงตก. ทรง
หมายถึงข้อนั้นจึงตรัสดังนี้ว่า ถึงแม้ในฤดูกาลฝนก็ไม่ตก.
จบอรรถกถาวัลสสูตรที่ 7

8. วาจาสูตร^*

ว่าด้วยองค์แห่งวาจาสุภาษิต 5 ประการ

[198] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย วาจาประกอบด้วยองค์ 5 ประการ
เป็นวาจาสุภาษิต ไม่เป็นทุพภาษิต และเป็นวาจาไม่มีโทษ วิญญูชนไม่ติเตียน
องค์ 5 ประการเป็นไฉน ? คือวาจานั้นย่อมเป็นวาจาที่กล่าวถูกกาล 1 เป็น
วาจาที่กล่าวเป็นสัจ 1 เป็นวาจาที่กล่าวอ่อนหวาน 1 เป็นวาจาที่กล่าว
ประกอบด้วยประโยชน์ 1 เป็นวาจาที่กล่าวด้วยเมตตาจิต 1 ดูก่อนภิกษุ
ทั้งหลาย วาจาประกอบด้วยองค์ 5 ประการนี้แล เป็นวาจาสุภาษิต ไม่เป็น
ทุพภาษิต และเป็นวาจาไม่มีโทษ วิญญูชนไม่ติเตียน.
จบวาจาสูตรที่ 8
* สูตรที่ 8-9 อรรถกถาว่าง่ายทั้งนั้น.

9. กุลสูตร

ว่าด้วยการประสบบุญโดยฐานะ 5 ประการ

[199] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บรรพชิตผู้มีศีลทั้งหลาย ย่อมเข้าไปหา
สกุลใด พวกมนุษย์ในสกุลนั้นย่อมประสบบุญเป็นอันมาก โดยฐานะ 5 ประการ
ฐานะ 5 ประการเป็นไฉน ? คือ สมัยใด เมื่อบรรพชิตผู้มีศีลเข้าไปหาสกุล
จิตของพวกมนุษย์ย่อมเลื่อมใสเพราะเห็นท่าน สมัยนั้น สกุลนั้นชื่อว่าปฏิบัติ
ปฏิปทาที่ยังสัตว์ให้เป็นไปพร้อมเพื่อสวรรค์.
สมัยใด เมื่อบรรพชิตผู้มีศีลเข้าไปหาสกุล พวกมนุษย์ย่อมลุกรับ
(ต้อนรับ) กราบไหว้ ให้อาสนะ (ที่นั่ง) สมัยนั้น สกุลนั้นชื่อว่าปฏิบัติปฏิปทา
ที่ยังสัตว์ให้เป็นไปพร้อมเพื่อเกิดในสกุลสูง.
สมัยใด เมื่อบรรพชิตผู้มีศีลเข้าไปหาสกุล พวกมนุษย์ย่อมกำจัด
มลทินคือความตระหนี่ สมัยนั้น สกุลนั้นชื่อว่าปฏิบัติปฏิปทาที่ยังสัตว์ให้เป็น
ไปพร้อม เพื่อความเป็นผู้มีศักดิ์ใหญ่ (เกียรติยศสูง).
สมัยใด เมื่อบรรพชิตผู้มีศีลเข้าไปหาสกุล พวกมนุษย์ย่อมจัดของ
ถวายตามสติกำลัง สมัยนั้น สกุลนั้นชื่อว่าปฏิบัติปฏิปทาที่ยังสัตว์ให้เป็นไป
พร้อมเพื่อความเป็นผู้มีโภคทรัพย์มาก
สมัยใด เมื่อบรรพชิตผู้มีศีลเข้าไปหาสกุล พวกมนุษย์ย่อมไต่ถาม
สอบสวน ย่อมฟังธรรม สมัยนั้น สกุลนั้นชื่อว่าปฏิบัติปฏิปทาที่ยังสัตว์ให้เป็น
ไปพร้อมเพื่อความเป็นผู้มีปัญญามาก.
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย สมัยใด บรรพชิตผู้มีศีลเข้าไปหาสกุล พวก
มนุษย์ในสกุลนั้นย่อมประสบบุญเป็นอันมาก โดยฐานะ 5 ประการนี้.
จบกุลสูตรที่ 9